آزمون شکل گیری مفهوم ویگوتسکی

شرح آزمون: ویگوتسکی این آزمون را به تفصیل شرح نمی دهد. بنابراین شرح آزمون از کتاب تفکر مفهومی در اسکیزوفرنیا اثر "هانفمن و کازانین" انتخاب شده است. این آزمون در واقع فرایند مفهوم سازی یا شکل گیری مفهوم را در آزمودنی می سنجد. به محض اینکه آزمودنی مطابق دستورالعمل شروع به کار می کند، کار را با طبقه بندی بر اساس شکل یا رنگی انجام می دهد. اما مجرد اینکه توسط آزمونگر تصحیح می شود، و به کشفی نایل می آید، کلمات از نظر او نماینده انواع معینی از مهره ها می گردد (مثلا " ژاس " نماینده بلند و بزرگ و غیره) و بدین ترتیب مفاهیم تازه ای خلق می شوند که در زبان وی نامی برای آنها وجود ندارد. بر همین روال شخص قادر می شود چهار نوع مهره را بر اساس کلمات بی معنی از هم جدا کند و آزمایش را به انجام برساند.

بنابراین کاربرد مفاهیم از ارزش کارکردی معینی در توانایی لازم برای انجام این آزمون برخوردار است. با توجه به چگونگی گروه هایی که آزمودنی تشکیل می دهد و نیز با توجه به روشی که او در گروه سازی پیش می گیرد، می توان دریافت که آیا وی واقعا در حل مساله از تفکر مفهومی استفاده می کند یا نه. تقریبا هر گامی که در استدلال او به پیش نهاده می شود، در جابجایی مهره ها از جانب وی منعکس می شود. نخستین روی آوری آزمودنی به مساله، چگونگی برخورد او با مهره نمونه، پاسخ او به اصلاحی که از سوی آزماینده صورت می گیرد، پیدا کردن راه حل همه این مراحل آزمایش داده هایی فراهم می آورد که می توان از آنها به عنوان نشانه هایی از سطح تفکر آزمودنی استفاده کرد.

این آزمون از 22 مهره چوبی تشکیل یافته است که از لحاظ رنگ، شکل، ارتفاع و سطح با هم فرق دارند. در بین این مهره ها، 5 رنگی مختلف، 6 شکل مختلف، دو نوع ارتفاع متفاوت (بلند و کوتاه) و دو اندازه مختلف از حیث سطح مقطعی (بزرگ و کوچک) وجود دارد. در زیر هر کدام از این مهره ها یکی از این چهار کلمه بی معنی نوشته شده است. cev, mun, bik, lag آزمودنی این کلمات را نمی بیند.